VẬN DỤNG SÁNG TẠO PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC NHẰM

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HÌNH HỌC LỚP 5

Nội dung hình học lớp 5 tiếp nối, củng cố và phát triển mở rộng các yếu tố Hình học của Toán 3,Toán 4.Từ những kiến thức ban đầu của Hình học là dạng hình, HS lớp 5 bắt đầu làm quen tới Hình học không gian (tính chu vi, diện tích xung quanh, toàn phần, thể tích hình hộp chữ nhật, hình lập phương…), hình tròn, hình trụ…Ở lớp 5 lấy nền tảng hình học từ lớp dưới đi sâu khai thác những yếu tố chi tiết mang tính chất điển hình với nhận thức của HS cuối cấp. Hình học được coi là  nội dung khó trong môn Toán ( đặc biệt là phần hình học không gian)

Các dạng toán hình học trong chương trình lớp 5 gắn với thực tế nhiều hơn. Để giảm độ khó và tăng tính sự hứng thú cho HS thì việc vận dụng các phương pháp dạy học tính cực là rất cần thiết. Cụ thể:

1. Chú trọng phát huy năng lực tự học và giải quyết vấn đề trong dạy học Toán hình.

+ Chuẩn bị chu đáo cho một tiết học hình học.

          GV xây dựng ý tưởng bài dạy thông qua các hoạt động và giao cho HS hoặc nhóm HS chuẩn bị, tìm hiểu. Trên lớp, GV định hướng HS hoặc nhóm HS thảo luận, tranh luận tìm cách quyết vấn đề qua mô hình bài học

     2.Định hướng HS tự xây dựng kiến thức mới qua hoạt động trải nghiệm.

Trong phân môn Toán, nội dung phần Hình học việc tổ chức hoạt động trải nghiệm: nhìn, sờ, vẽ, xếp ghép hình, đo đạc, tính toán ... là con đường ngắn và hiệu quả nhất để các em tìm ra kiến thức. Dưới sự hướng dẫn của  GV HS tự phát hiện, tự giải quyết nhiệm vụ của bài để giải quyết vấn đề và hình thành kiến thức mới một các chủ động, hiệu quả.

        Ví dụ bài: Chu vi hình tròn (trang 17 - tập 2)

   3. Dạy học phát huy năng lực tính toán (năng lực Toán học) gắn với thực tế cuộc sống

        Mục tiêu của dạy Toán trong chương trình 2018 đưa kiến thức gần với cuộc sống, đưa tình huống trong thực tế để giải quyết mục tiêu của bài học. Năng lực tính toán là năng lực cốt lõi của dạy học Toán nói chung và dạy học Phần hình học nói riêng. Từ những kiến thức và kĩ năng toán học, HS có khả năng vận dụng các thao tác tư duy, suy luận, tính toán, ước lượng, sử dụng các công cụ tính toán và dụng cụ đo, diễn giải, phân tích, ... đưa toán học phục vụ cuộc sống của mình. Vì vậy đối với kiến thức về Hình học lớp 5 đòi hỏi GV cần tổ chức dạy học để HS phát triển năng lực toán học; thể hiện được cách vận dụng để giải quyết các vấn đề trong thực tế.

+ Lựa chọn bài tập gắn với thực tế đưa vào các tiết tăng bổ sung kiến thức

    Trong các tiết Luyện tập, Luyện tập chung về hình học, ngoài việc thay dữ liệu hoặc bổ sung thêm bài tập gắn với thực tế để HS có cơ hội giải quyết các tình huống hàng ngày thì trong các tiết tăng tôi thường xuyên đưa các bài tập phù hợp với năng lực của HS             

      4. Phát huy năng lực tư duy và sáng tạo qua hoạt động giải toán có nội dung hình học.

     - Định hướng có nhiều cách giải ở 1 bài toán

       - Đặt nhiều đề toán cho một phần tóm tắt

      -Phát triển bài toán ban đầu theo nhiều hướng khác nhau

     5. Vận dụng hiệu quả giáo dục STEM trong  dạy học Toán hình lớp 5

     -Sau khi HS nắm chắc các đặc điểm của hình hộp chữ nhật, hình lập phương, hình trụ, hình tròn….. GV tổ chức cho HS vận dụng làm sản phẩm STEM từ mô hình HHCN; HLP; hình trụ, hình tròn thành các sản phẩm gói quà, hộp đựng bút, quả cầu…

Chia lớp thành nhóm 4 HS. Mỗi nhóm tự đưa ra ý tưởng và tạo sản phẩm từ những mô hình HHCN; HLP; hình trụ, hình tròn đã học để HS nắm chắc được đặt điểm của từng hình và từ đó tìm cách tính chu vi, diện tích các hình.

6. Vận dụng trí tuệ nhân tạo (AI) nâng cao chất lượng dạy toán hình

          + Tạo hình 3D trên canva giúp HS quan sát đặc điểm của hình khối

           Khi dạy bài hình hộp chữ nhật, hình lập phương để HS dễ hình dung các mặt ( bị khuất) của hình hộp mà khi quan sát trong sách giáo khoa HS khó hình dung vì vậy tôi dùng canva để tạo hình 3D. Với cách này HS không những dễ dàng nhận biết các đặc điểm của hình hộp ( hình không gian) mà tạo được hứng thú trong học tập.

        + Sử dụng canva minh họa hình cho bài tập trừu tượng

        Khi vận dụng giải bài toán có nội dung hình học trừu tượng trong thực tế . Nếu chỉ có đề bài bằng ( kênh chữ) HS khó tưởng tượng tìm hướng giải quyết đồng thời GV cũng mất nhiều thời gian để vẽ vì vậy GV cần thường xuyên sử dụng canva để để tạo hình ảnh cho bài toán.

       + Sử dụng ChatGPT tạo đề ôn tập sau mỗi đơn vị kiến thức

Một hiệu quả của ChatGPT mang lại đó là tạo đề thi, đề ôn tập sau mỗi nội dung ôn tập giúp GV rút ngắn thời gian tìm soạn bài tập để ôn tập. Trong năm học vừa qua tôi đã sử dụng ChatGPT để tạo ra các bài tập có nội dung như mong muốn.

       + Sử dụng ChatGPT chấm bài cho HS

      Cùng với việc giúp HS định hướng  giải các bài toán bằng mô hình, tạo đề ôn tập...  thì công việc chấm bài cho học sinh cũng là công việc mất khá nhiều thời gian cho GV. Vậy việc sử dụng công nghệ (AI) để chấm bài cũng là một sự lựa chọn của GV hiện nay. Trong các bài tập trên lớp hay kiểm tra tôi đã sử dụng ChatGPT để chấm bài

         Trên đây là một số phương pháp, tích cực khi dạy phần hình học đã vận dụng nhằm nâng cao chất lượng dạy học toán 5 ( phần hình học).

                                 ( Một số hình ảnh minh họa)

                                                         Người thực hiện

                                                        Nguyễn Thị Thuận